Dit artikel is verschenen in Lilith nr 14,
November/December 1997
Links Hoog Rechts

VROUWEN OVER GEWELD

25 November is de internationale dag tegen geweld tegen vrouwen. De pas opgerichte anarcha-feministische vrouwengroep (zie elders in deze Lilith) komt zaterdag 22 november voor het eerst bij elkaar. Als thema voor de eerste bijeenkomst hebben we dan ook voor het thema geweld gekozen. Om van te voren alvast een beetje aan het denken gezet te worden heb ik mini-interviewtjes gehouden (een vraag aan iedereen) met vrouwen die ik ken. lk heb ze onverwachts telefonisch 'overvallen' met mijn vraag en heb alle antwoorden zo letterlijk mogelijk weergegeven.

WAT ZIJN VOLGENS JOU DE OORZAKEN VAN GEWELD?

Pacifiste Metha: Dat mensen iets willen dat andere mensen niet willen en dan niet kiezen om te overieggen maar gewoon doordrukken. Door geweld ontstaat ook weer geweld. Geweld kan escalerend werken.

Iris: Het willen uitoefenen van macht. Geweld ontstaat op het moment dat je die uitoefent. Ik denk dat het waarschijnlijker is dat geweld ontstaat op het moment dat je erin gefrustreerd wordt dat het niet lukt.
Tegengewerkt worden in het uitoefenen van je macht/ het opleggen van je wil aan anderen.

Lachen? Liesbeth: Frustratie kan een opeenhoping worden voor geweld en agressie. Het begint met frustratie. Een vechtpartij op straat kan beginnen om een heel klein lullig iets. Iemand kan iets niet op een creatieve manier uiten (bijv. door Afrikaanse dans of muziek maken). Als je kwaad bent en je kunt het creatief vormgeven, dan beheers je het. Dan heb je er controle over.

Mikkie: Ik denk dat de oorzaak van geweld ligt in hoe mensen opgevoed worden. Niet alleen in het gezin, ook wat ze op t.v. zien en wat ze op school leren. De staat voedt ook op. Ik denk dat vervreemding, het gevoel dat mensen niet meer verantwoordelijk zijn voor elkaar, er ook mee te maken heeft.

Klap krijgen Inge: Dat heeft met macht te maken, maar ook met onmacht. En met grenzen overschrijden. Gebrek aan respect. Of met zelf mishandeld zijn. Als iemand dat in zijn eigen omgeving ziet gebeuren, neem je dat makkelijker over. Dat is de negatieve kant. Er is ook niet zoveel positiefs aan geweld. Maar je kunt er ook iets mee laten zien. Als je tjdens het ruzie maken een klap geeft, laat je daarmee zien dat het ernstig is.
Binnen de linkse beweging is er ook een discussie over het wel of niet gebruiken van geweld. Het vernietigen van materialen is ook geweld. Ik denk dan: 'Snij die autobanden maar door, mijn god, van mij mag het!! Ik vind dat in een uitzonderlijk geval een tik best mag. Voor mij is dat niet zo'n principieel punt.

Katinga: Ik zie om me heen dat dingen verharden. Mensen vervreemden van elkaar. Dat hangt voor een deel met politiek samen, bijv. hoe de politie optreedt. Wie bepaald iets? Dat wordt een ver-van-je-bed-show. Mensen krijgen een houding van laat-maar-zitten. Alles wordt steeds meer individueel. Mensen gaan minder om dingen geven, daardoor maakt het niet meer uit of je iemand pijn doet.
Een oorzaak is ook dat je steeds meer geweld om je heen ziet, dat beinvloedt je steeds meer. Het is een neerwaarste spiraal. Op t.v. wordt er heel veel aandacht aan besteed, in kinderfilms zelfs al! Als je heel veel met geweld wordt geconfronteerd dan ga je op een gegeven moment daarop reageren. Reactie op reactie. Als je bijvoorbeeld heel vook door de politie geslagen bent en pacifistisch bent, ga je daar soms anders over denken. Je kunt daar zo kwaad over worden.
Het kan ook aan de opvoeding liggen. Kinderen moeten steeds vroeger zelfstandig worden, steeds eerder volwassen worden. Ik kan me voorstellen dat je er gefrustreerd van kan raken als je in een grote-mensen-wereld wordt gegooid waar je niet aan toe bent.

Simone: Ik denk in de zin van psychologische oorzaken; frustratie en machteloosheid. Als ik al eens geweldadige neigingen voel, is dat als ik me machteloos voel. Een voorbeeld is dat ik ooit door twee mannen in een auto vervelende sexistische opmerkingen over me heen kreeg. Toen voelde ik zo'n golf van agressie door me heen gaan dat ik een klap op de auto gaf. Dat riep weer tegengeweld op. Toen werd ik ermee geconfronteerd dat als je zelf boos wordt dat weer extra geweld oproept.
lk wil liever niet in de slechtheid van mensen geloven als oorzaak, want dan kun je het bijltie er wel bij neerleggen.
Het is niet alleen maar uit frustratie, dat klinkt zo zielig. Het is voor sommigen misschien ook wel machtswellust, dat ze erop kicken om macht te hebben over een ander. Sommige terreur van mannen binnenshuis is er misschlen wel omdat ze het lekker vinden om de baas te zijn. Geweld heeft heel veel kanten. Alcoholgebrulk is ook een factor. Alle remmen los!

Karin: Als ik aan geweld wereldwijd denk, zie ik de oorzaken vooral liggen in de ongelijke verdeling van geld, goederen, voedsel, macht en kansen. In onze rijke, westerse samenleving wordt het geweld volgens mij gevoed door de handel en commercie. Van jongs af aan wordt je al gebombardeerd met signalen dat je moet kopen, kopen, kopen, dat consumeren het hogere doel in het leven is, dat je altijd maar beter, duurder en vooral meer, nog meer moet hebben. Daar kweek je onvrede mee. En onvrede is een goede voedingsbodem voor agressie. Het aantal mensen dat sober leven en verdraagzaamheid propageert is daarmee vergeleken maar klein.
Daarnaast wordt geweld aan de ene kant verworpen als iets vreselijks en aan de andere kant ontzettend gepusht als vermaak op t.v. Men roept constant dat er, vanwege de kijkcijfers rekening gehouden moet worden met "wat de massa wil", en dat zou dan vooral dom, oppervlakkig en geweldadig zijn. Zo zjn geweld en sex (en vaak een combinatie daarvan) amusement geworden.
Journaals, politie-series, tekenfilms, reality-t.v., detectives, horror, thrillers, misdaadseries, documentaires over seriemoordenaars: het lijkt wel of je alleen nog maar Sesamstraat kunt kijken! Als zo'n grote hoeveelheid geweld gebruikelijk is elke dag, wordt dat de norm. Maar als je het vergelijkt met wat je zelf bijdraagt aan geweld dagelijks, staat dat natuurlijk niet in verhouding met elkaar!
Bij geweld binnenshuis en op straat is een belangrijke oorzaak de machtsongelijkheid. Mannen mishandelen vrouwen, ouders slaan kinderen. Andersom komt zelden voor. Je leeft je vooral uit op iemand die "lager in de hierarchie" staat.
Wat je hieraan kunt doen (en zo kan ik toch nog positief eindigen!) is je organiseren. Met een groep mensen die in dezelfde situatie verkeren kun je samen wel een vuist maken. Onrechtvaardige situaties kun je wel veranderen als je getalsmatig sterk bent!

Links Hoog Rechts
Dit artikel is verschenen in Lilith nr 14,
November/December 1997